O rzeczach, które nie pasują do siebie
Jest wokół nas coraz więcej rzeczy, które do siebie nie pasują. Wpychają się one nawet do naszego wnętrza, łącząc się w egzotyczne pary lub tercety. Burząc porządek, wywołując niepokój.
Nie, nie to jest problemem, że rzeczy, które do siebie nie pasują istnieją. Niech sobie będą. Istotne jest, że łączy się je ze sobą i każe nam się przyjmować je jako całość. A jednak nie są one i nie mogą być całością. Połączenie ich jest czymś sztucznym, nieprawdziwym. Sprzeczności nie da się połączyć.
Taką źle dobraną i zupełnie nieprawdziwą parą są wznoszone do góry polskie flagi, radość i duma młodych ludzi z powodu niepodległości Polski, pieśni patriotyczne, modlitwa podczas osławionego Marszu w Warszawie – a wraz z nimi okrzyki jakby z zupełnie innej opowieści. Wykrzyczane chrapliwym, nienaturalnym głosem, brutalne, prymitywne hasła, w których kogoś się nienawidzi, komuś źle się życzy. A jeśli do tego ci, którzy wznoszą te okrzyki głupawo uśmiechają się do kamer, całość jest do kwadratu źle sklejoną tandetą, żałosnym falsyfikatem. To nie “faszyzm”, jak upiera się podrajcowana brukselska gawiedź, wystrojona w drogie garnitury, i doczepieni do niej zdrajcy naszego państwa, to podróbka udająca oryginał.
Nie pasuje do siebie w żadnym wypadku radość i duma z wolnej Polski i manifestacja złych uczuć wobec innych ludzi. Całość taka przygnębia, nuży, męczy, zniechęca – tak jest zawsze, gdy ma się do czynienia z połączeniem grubą fastrygą obcych, nie pasujących do siebie elementów. Chce się ziewać, chce się odejść – pomimo tylu efektów specjalnych.
Wojciech Kossak – Kościuszko pod Racławicami
Nie pasuje do sobie także, bo jest smutnym przykładem kiczowatego patchworka, połączenie uroczystej Mszy św. w katedrze gnieźnieńskiej z okazji odzyskania niepodległości – w jednej z najstarszych i najpiękniejszych w Polsce świątyń – i powtykane w kazanie (wygłoszone przez jednego z najważniejszych polskich hierarchów) przytyki, że my, Polacy mało mamy zrozumienia dla ludzi z odległej części świata. Ludzi, których czyjś projekt polityczny, oparty o utopijną wizję globalnego społeczeństwa, wpycha na siłę do Europy. Używa się do tego celu całego wachlarza zastępczych argumentów – od sentymentalnych, „humanitarnych”, po gospodarcze i religijne. Rzekomo nie umiemy „kochać”, rzekomo jesteśmy „zamknięci”, rzekomo nasza wiara jest „słaba”. Plątanina wątków, jak niechlujny splot grubych i cienkich nici, oraz rosochatych gałęzi i zapiaszczonych korzeni, które upleść mają jedną materię, tworzy osobliwy produkt. Rozłazi się to w oczach, rwie i strzępi przy najlichszym powiewie.
Nie pasują główne uroczystości religijne z okazji Święta Niepodległości w Warszawie i wybór na nie – wcale nie któregoś z pięknych starych warszawskich kościołów czy dostojnych katedr – ale architektonicznego potworka, jakim jest Świątynia Opatrzności. Budynek, który mógłby być wszystkim: bunkrem, magazynem zboża albo nawozów sztucznych, obiektem wojskowej technologii, czapką monstrualnego krasnala – tylko nie świątynią katolicką. Uderzający przykład pretensjonalnej brzydoty, pomnik zniszczenia przez modernistyczną ideologię całego piękna, dostojeństwa, harmonii i proporcji w sztuce. Casus całkowicie zdesakralizowanego budownictwa, które nie sposób nazwać inaczej jak „opakowanie na lud boży”, który odbywa tu swoje pompatyczne i megalomańskie “akademie ku czci” (własnej), a nie miejsce, gdzie oddaje się cześć prawdziwemu Bogu. Zniweczenie i porzucenie wszystkich symboli, których obecność wyznaczała i porządkowała przestrzeń sakralną w chrześcijańskiej kulturze przez prawie tysiąc lat, znalazło tu jaskrawe, wręcz podręcznikowe odzwierciedlenie.
Sanktuarium w Kalwarii Pacławskiej (fot. blog Wycieczki po Polsce)
Idąc ulicami mojego miasta natknęłam się na olbrzymi plakat reklamujący Akademię Tańca. Zdjęcie na plakacie przedstawia półnagiego, opalonego mężczyznę dźwigającego na plecach półnagą kobietę o równie brązowej skórze. Mężczyzna był przygięty, jakby wchodził do jakiejś jaskini. Oboje mieli dziki i przerażony wzrok. Czy ktoś mógłby wyjaśnić dzieciom i młodzieży, którzy dziś tak chętnie zapisują się do wszelkiego rodzaju szkół, na kursy i warsztaty tańca, że ten dziwaczny montaż składa się z elementów, które kompletnie do siebie nie pasują? Nie pasują do tego, co w naszej kulturze oznacza „taniec” oraz “akademia”. Są cytatem z „kultury” całkowicie nam Polakom, obcej, pierwotnej, prehistorycznej. To wtedy – tak przynajmniej twierdzą ewolucjoniści oraz ilustracje w atlasach, które mają ukazać „pochodzenie człowieka od małpy” – chodziliśmy półnadzy, przygarbieni; kobiety były łupem mężczyzn i noszone były na plecach jak upolowana zwierzyna.
Nie pasujących do siebie rzeczy jest w naszym otoczeniu rzecz jasna więcej. Wszystkie te niedobrane pary, niewłaściwe skojarzenia, błędne i fałszywe połączenia, wewnętrznie sprzeczne sojusze, oparte o arbitralne przeświadczenia ludzi, na których myśleniu zaciążyła pycha, chcą zawładnąć naszą wyobraźnią i naszym myśleniem, narzucić nam przekonanie, że wyrastamy z rzeczywistości zupełnie innej niż potwierdza to cała nasza kulturowa i religijna tradycja, cała nasza historia. Że naszym domem, fundamentem naszej kultury jest jakaś spreparowana mieszanina pogaństwa, barbarzyństwa, pierwotności, dzikości i brzydoty. Cały nasz dorobek cywilizacyjny – piękno, dostojeństwo, harmonia, szacunek dla sacrum, poświęcenie, logika, a także dobre maniery, rewerencja wobec kobiet, elegancja, umiar – wzięte zostaje w ten sposób w wielki, pokraczny nawias rzekomej nowoczesności.
Józef Brandt – Bogurodzica
Nie peszmy się tymi wszystkimi wysiłkami, które wchodzą najwyraźniej w ostrą fazę. Pozostańmy sobą, katolikami, Polakami, Europejczykami. Nasza przeszłość, choć pełna ludzkich błędów, jest powodem do uzasadnionej dumy; cywilizacja łacińska, której jesteśmy spadkobiercami, jest szczytem, na jaki wzniósł się ludzki umysł. Nasza wiara, nasza religia jest prawdą objawioną przez Boga. Nasza kultura, przede wszystkim architektura i sztuka sakralna, jest niedościgłym wzorcem piękna. Nie ma i nie będzie innej prawdy, innego piękna, innej harmonii, innej historii.
Gdy przestaje się pojmować człowieka jako stworzonego przez Boga i winnego oddawać Bogu to, co boskie, a więc należną mu cześć i posłuszeństwo, a traktuje się go jako produkt ewolucji, trudno się dziwić, że zanika nieuchronnie samo piękno. Piękno, którego źródło znajduje się poza nami, a my, w naszych duszach, nosimy jedynie jego daleki odblask.
Gdy człowiek opiera się tylko na sobie, gdy odblask ten usiłuje zgasić, gdy staje się dobrowolnie elementem czyichś projektów socjotechnicznych, jest w stanie zamiast sztuki tworzyć tylko krzyczący, nagi, kompromitujący go kicz.
